Τι είναι η αναφυλαξία?

Αναφυλαξία είναι μια δυνητικά θανατηφόρος αλλεργική αντίδραση που εμφανίζεται τις περισσότερες φορές ραγδαία μετά απο φαγητό, λήψη φαρμάκου ή τσιμπήματος υμενοπτέρου (μέλισσα/σφήκα).

Η αναφυλαξία είναι συνήθως, μία μη προβλεπόμενη κατάσταση. Κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν πολλά επεισόδια αναφυλαξίας ενώ άλλοι μόνο ένα. Ακόμη και το πρώτο επεισόδιο της αναφυλαξίας όμως, μπορεί να είναι θανατηφόρο.

Η σοβαρότητα ενος αναφυλακτικού επεισοδίου μπορεί να ελαχιστοποιηθεί αν αναγνωρίσουμε εγκαίρως τα συμπτώματα, λάβουμε την κατάλληλη θεραπεία και αναζητήσουμε εγκαίρως επείγουσα ιατρική βοήθεια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αναφυλαξίας?

Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας συνήθως ξεκινούν μέσα σε λεπτή ή σε μια ώρα μετά την έλεθεση σε πιθανό παράγοντα.

Το συχνότερο σύπμπτωμα μιας αναφυλακτικής αντίδρασης είναι η κνίδωση (καντήλες/πετάλες) και το αγγειοοίδημα(πρήξιμο) του δέρματος, όπου εμφανίζεται στο 80-90% των περιπτώσεων αναφυλαξίας. Στο 70% των περιπτώσεων συμβάινουν τόσο συμπτώματα απο το αναπνευστικό σύστημα που αφορούν ασθενείς με άσθμα ή άλλα χρόνια αναπνευστικά προβλήματα όσο και συμπτώματα απο το καρδιαγγειακό σύστημα (υπόταση, ζάλη, θολή όραση).

Η αναφυλαξία μπορεί να προκλαλέσει συμπτώματα απο όλο το σώμα:

Δέρμα- φαγούρα, έξαψη, εξάνθημα(κνίδωση), αγγειοοίδημα(πρήξιμο)

Μάτια- φαγούρα, δακρύρροια, κοκκίνισμα, πρήξιμο δέρματος γύρω απο τα μάτια

Μύτη & Στόμα- φταρνίσματα, καταρροή, μπούκωμα, πρήξιμο γλώσσας, μεταλλική γεύση

Πνεύμονες- δύσπνοια, βήχας, βάρος στο στήθος, σφύριγμα αναπνοής, αυξημένη παραγωγή βλέννας, πρήξιμο ή φαγούρα φάρυγγα, βραχνάδα φωνής, αλλαγή φωνής, αίσθημα ασφυξίας.

Καρδιά- ζαλή, αδυναμία, ταχυκαρδία/βραδυκαρδία, αρρυθμία, υπόταση.

Γαστρεντερικό- ναυτία, εμετός, κοιλικές κράμπες, διάρροια

Νευρικό- άγχος, σύγχυση, αίσθημα επικείμενης λιποθυμίας

Μία σοβαρή αναφυλαξία μπορεί να προκαλέσει ξαφνική και αιφνίδια απώλεια συνείδησης χωρίς άλλα συμπτώματα(λ.χ. δερματικό εξάνθημα) και αυτό συνληθως γίνεται μετά απο ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκου ή τσιμπήματος υμενοπτέρου(μέλισσα/σφήκα).

Ένα 20% των ασθενών με αναφυλαξία μπορεί να παρουσιάσει όψιμη αντίδραση, όπερ σημαίνει οτι τα συμπτώματα της αναφυλαξίας αρχικώς υποχωρούν και επανεμφανίζονται μετά απο κάποιες ώρες χωρίς επανέκθεση σε κάποιο παράγοντα.

Απο τι μπορεί να προκληθεί η αναφυλαξία(ποια τα αίτια της)?

Τα αιτία της αναφυλαξίας μπορεί να είναι προφανή αλλά μπορεί να είναι πολύ δύσκολη η ανεύρεσή τους.

Κοινά αίτια περιλαμβάνουν:

Φαγητά- στα παιδιά: αυγά, αγελαδινό γάλα, αράπικο φυστίκι, ξηροί καρποί, ψάρι, αλεύρι και σόγια είναι τα συχνότερα αίτια..ενώ στους εφήβους/ενήλκιες είναι: αράπικο φυστίκι, ξηροί καρποί, ψάρι και τα καρκινοειδή.

Ας μην ξεχνάμε όμως πως οποιοδήποτε τρόφιμο συμπεριλαμβανομένων φρούτων, λαχανικών, σπόρων, μπαχαρικών και πρόσθετα τροφών μπορεί να προκαλέσει αναφυλαξία.

Φάρμακα- αντιβιοτικά (πενικιλλίνες και κεφαλσοσπορίνες) και παυσίπονα είναι απο τα συχνότετα ενοχοπποιούμενα φάρμακα που προκαλούν αναφυλαξία.

Δηλητήρια- τσιμπήματα υμενοπτέρων όπως μέλισσα ή σφήκας.

Φυσικό καουτσούκ(Latex)- φυσικό λάστιχο που βρίσκεται σε γάντια, προφυλακτικά, μπαλόνια, αθλητικό και ιατρικό εξοπλισμό.

Ειδική ανοσοθεραπεία- τα εμβόλια ανοσοθεραπείας για τη θεραπεία της αλλεργίας αναπνευστικού ή αλλεργίας σε δηλητήρια υμενοπτέρων.

Άσκηση- είτε μόνη της είτε μετά από φαγητό(λ.χ. αλεύρι, σέλερυ, γαρίδα ή άλλο) ή λήψη κάποιου φαρμάκου(λ.χ. Ασπιρίνη).

Λιγότερο συχνά- έκθεση σε αεροαλλεργιογόνα, ανθρώπινο σπερματικό υγρό και κρύο νερό.

Κάποιες φορές που δεν ανευρίσκεται το αίτιο, ακόμη και μέτα από ενδελεχή ιατρικό έλεγχο, κάνουμε λόγο για μια κατάσταση, που ονομάζεται ιδιοπαθής αναφυλαξία.

Πως δημιουργείται μια αναφυλακτική αντίδραση?

Στους περισσότερους ασθενείς, η αναφυλαξία προκαλείται απο ειδικά αντισώματα που καλούνται ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE). Τα IgE αντισώματα παράγονατι φυσιολογικά στον ανθρώπινο οργανισμό για την αντιμετώπιση παρασιτικών λοιμώξεων. Σε ασθενείς όμως με αλλεργίες, IgE παράγεται ως απάντσηση σε μη-λοιμωγόνους παράγοντες όπως τροφές, φάρμακα και δηλητήρια εντόμων. Τότε τα αντισώματα αυτά κολλάνε πάνω σε κάποια κύτταρα που λέγονται μαστοκύτταρα και βασεόφιλα. Αν τώρα κάποιος ασθενής που έχει παράξει IgE αντισώματα έναντι συγκεκριμένου αλλεργιογόνου εκτεθεί σε αυτό, τα κύτταρα (μαστοκύτταρα και βασεόφιλα) ενεργοποιούνται ξαφνικά και εκκρίνουν μεγάλες ποσότητες απο φλεγμονώδεις ουσίες(λ.χ. Ισταμίνη, τρυπτάση) μέσα στην αιματική κυκλοφορία.

Αυτές οι ουσίες εν τέλει προκλούν τα σημεία και συμπτώματα της αναφυλαξίας. Η αλλεργική αντίδραση μπορεί να είναι τόσο σοβαρή που να απείληθεί ακόμη και η ίδια η ζωή, όπως λ.χ. το αιφνίδιο πρήξιμο λάρυγγα μπορεί να οδηγήσει σε ασφυξία.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο να πάθουν αναφυλαξία?

Κάποιοι ασθενείς είνια πιο επιρρεπής στο να πάθουν αναφυλαξία ή να εμφανσίουν σοβαρότερα συμπτώματα απο κάποιους άλλους. Αυτοί είναι όσοι έχουν:

• Προηγηθείσα σοβαρή αναφυλαξία
• Άσθμα ή άλλες χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις
• Άλλα νοσήματα, όπως στεφανιαία νόσος

Πως γίνεται η διάγνωση της αναφυλαξίας?

Η διάγνωση της αναφυλαξίας βασίζεται στα συμπτώματα που εμφανίζονται μέσα σε λεπτά ή ώρες μετά την έκθεση σε έναν πιθανό παράγοντα όπως τρόφιμο, φάρμακο ή τσίμπημα εντόμου.

Μπορεί να είναι κάτι άλλο πέραν απο αναφυλαξία; Άλλα νοσήματα ή καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της αναφυλαξίας και είναι:

• σοβαρή ασθματική κρίση
• καρδιακό επεισόδιο (λ.χ. έμφραγμα μυοκαρδίου)
• διαταραχή πανικού
• τροφική δηλητηρίαση

Μετά το επεισόδιο λοιπόν κρίνεται σκόπιμη και επιβεβλημένη η εκτίμηση απο ειδικό αλλεργιολόγο για να θέσει τη σωστή διάγνωση.

Υπάρχει κάποια εξέταση αίματος που βοηθά στη διάγνωση της αναφυλαξίας;

Η τρυπτάση είναι μια ουσία που αυξάνεται στο αίμα μετά απο ανφυλακτική αντίδραση.Η μετρησή της πρέπει να γίνει το πολύ τρείς ώρες απο έναρξη αναφυλακτικής αντίδρασης, όμως τα φυσιολογικά επίπεδα δεν αποκλείουν τη διάγνωση της αναφυλαξίας γι'αυτό πρέπει να είμαστε κριτικοί στην ερμηνεία του αποτελέσματος.