• Εισαγωγή

Σκώροι, πεταλούδες, και οι προνύμφες αυτών, κάμπιες, ανήκουν στην τάξη των  λεπιδόπτερων. Αν και υπάρχουν περίπου 125.000 έως 150.000 διαφορετικά είδη σε αυτήν την οικογένεια, πολύ λίγα είναι ικανά να προκαλέσουν παθήσεις στον άνθρωπο. Οι κάμπιες ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των ανεπιθύμητων ενεργειών. Οι ώριμοι σκώροι εμπλέκονται λιγότερο συχνά και οι ώριμες πεταλούδες δεν φαίνεται να ευθύνονται για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες στον άνθρωπο.

• Πώς οι κάμπιες προσβάλλουν το δέρμα;

Προκειμένου να αμυνθούν έναντι των εχθρών τους, ορισμένες κάμπιες έχουν αναπτύξει τρίχες ή/και αγκάθια που μπορεί να είναι άμεσα ερεθιστικά ή ικανά να μεταφέρουν διάφορες τοξίνες.

Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η άμεση επαφή με την κάμπια για να προκληθεί αντίδραση. Περιστασιακά οι ερεθιστικές τρίχες μπορούν να αποσπαστούν και να διασκορπιστούν από ανέμους, επιφέροντας αντιδράσεις σε ανθρώπους. Αυτές οι τρίχες μπορεί επίσης να περιβάλλουν κουκούλια, αυγά (μεταφέρονται από την κοιλιά των θηλυκών σκώρων) ή άλλα περιβαλλοντικά αντικείμενα. Οι τρίχες ορισμένων ειδών, όπως η κάμπια δρυός, είναι σταθερές στο περιβάλλον για τουλάχιστον ένα έτος. Μερικά άτομα μπορεί να αναπτύξουν αλλεργικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένα είδη καμπιών. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, τα κεντρίσματα στα πόδια μεγάλων σκώρων μπορούν να διεισδύσουν στο ανθρώπινο δέρμα και να προκαλέσουν δερματίτιδα ή κνίδωση. Σπάνια είδη σκώρων, από το γένος Calyptra, μπορούν να δαγκώσουν τον άνθρωπο προκειμένου να τραφούν με αίμα.

• Πόσο συχνά είναι τα δερματικά προβλήματα λόγω καμπιών και σκώρων;

Σε παγκόσμιο επίπεδο είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί ο αριθμός των ατόμων που επηρεάζονται, καθώς πολλές από τις αντιδράσεις είναι ήπιες και δεν αναφέρονται στις υγειονομικές αρχές. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις το είδος της αντίδρασης μπορεί να μην αναγνωρίζεται σωστά. Συνήθως τα παιδιά είναι αυτά που προσβάλλονται περισσότερο.

• Ποιες είναι οι αντιδράσεις στις κάμπιες και τους σκώρους;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ανεπιθύμητες ενέργειες στις κάμπιες και τους σκώρους είναι ήπιες και υποχωρούν αυτόματα. Οι αντιδράσεις από την επαφή με κάμπιες ή σκώρους μπορούν να ταξινομηθούν με βάση τα κυρίαρχα συμπτώματα.

• Ποια είναι τα συμπτώματα από την αντίδραση στις κάμπιες;

1.Τοπική αντίδραση: η πλειοψηφία προκαλείται από κάμπιες. Το πιο σοβαρό τσίμπημα έχε παρατηρηθεί στις ΗΠΑ και στην Κεντρική Αμερική όπου σοβαρός πόνος εμφανίζεται σε όλους τους ασθενείς και 1 στους 3 αναπτύσσει συστηματικές αντιδράσεις όπως πονοκέφαλο, μυϊκούς σπασμούς και δυσκολία στην αναπνοή.

2.Βλατιδώδης κνίδωση και δερματίτιδα:Συνήθως προκαλείται απο τριχίδια καμπιών.Οι αντιδράσεις ποικίλλουν απο ήπιο κνησμό, βλατιδώδη κνίδωση που αποδράμει αυτόματα εντός μιας ώρας, εως μέτριο-σοβαρό εξανθηματικό κνησμό,φυσαλίδες ή γενικευμένο έκζεμα που εμμένει γαι εβδομάδες.

3.Κνιδωτικοί πομφοί: 3 είδη καμπιών του γένους Thaumetopoea (υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο) προκαλούν κνίδωση ή αγγειοοίδημα με ανοσολογικό μηχανισμό.Συστηματικά συμπτώματα όπως εμετός, κοιλιακό άλγος ή αναφυλαξία σπάνια απαντώνται.

4.Γενικευμένη αιμορραγία: Κάποια είδη καμπιών του γένους Lonomia (βρίσκονται στη Ν.Αμερική, κυρίως Βραζιλία) προκαλούν τοπικούς νυγμούς οι οποίοι μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρή αιμορραγική νόσο.Μάλιστα αυτό το είδος συγκαταλέγεται στο βιβλίο Guiness ως την πιο δηλητηριώδη κάμπια του κόσμου. Ο νυγμός μεταφέρει τοξίνη που προκαλεί καυστικό πόνο, πονοκέφαλο, ναυτία ή/και εμετό.Τις επόμενες μέρες η αιμορραγία μπορεί  να είναι καθολική και να επηρεάσει ζωτικά όργανα όπως τους πνεύμονες, νεφρούς και εγκέφαλο επιφέροντας το θάνατο.

lonomia

5.Οζώδης οφθλαμοπάθεια: Τοξικός ή διαμεσολαβούμενος ανοσολογικός ερεθισμός που προκλείται απο τα τριχίδια της  κάμπιας. Οι τρίχες μπορεί μεταφερθούν στο μάτι με το δάχτυλο ή άλλο αντικείμενο ή η κάμπια μπορεί να έρθει σε άμεση επαφή με το μάτι. Συνήθως εμφανίζεται δερματίτιδα επαφής των άνω βλεφάρων. Αμέσως μετά την έκθεση, αναπτύσσεται χύμωση (πρήξιμο του επιπεφυκότα). Οι ασθενείς μπορεί να αισθανθούν την αίσθηση ενός ξένου σώματος. Το μάτι μπορεί να παρουσιάσει φλεγμονή και να σχηματιστούν κοκκιώματα (συλλογές ανοσοκυττάρων που μοιάζουν με μπάλα). Οι τρίχες της κάμπιας βρίσκονται συχνά σε αυτά τα κοκκιώματα.Οποιαδήποτε τριχωτή κάμπια μπορεί να προκαλέσει αυτήν την αντίδραση.

6.Στοματική έκθεση: Είναι σπάνια και συνήθως αφορά παιδιά όπου άμεσα εμφανίζουν έντονο κλάμα, ανησυχία και  ερεθισμό των χειλιώ . Ερυθρότητα, πόνος, πρήξιμο και φαγούρα αναπτύσσονται συνήθως γύρω από τη γλώσσα και τα χείλη. Περιστασιακά μπορεί να επηρεαστεί ο ουρανίσκος, οι αεραγωγοί ή ο οισοφάγος.